Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012

Με το ζόρι τέχνη


 Τέχνη, με το στανιό; Δεν γίνεται!

Ήταν χειμώνας του 2012, αν θυμάμαι.

Πριν λίγες ημέρες, 
στο πνευματικό κέντρο (αίθουσα αφιερωμένη στο πνεύμα) μιας μικρής πολιτείας, με κάπου δέκα χιλιάδες ψυχές όλες κι όλες, 
είχε προγραμματιστεί μια συναυλία μουσικής, 
ευγενική προσφορά ενός συγκροτήματος.

Η μικρή αυτή πολιτεία, απέχει μόλις 20 χιλιόμετρα από το κέντρο. 
Ταυτόχρονα όμως, απέχει αρκετά χρόνια πολιτιστικά από το σύγχρονο πολύ-πολιτισμικό μοντέλο που ολοένα εξαπλώνεται πέρα από σύνορα! 

Τα ακούσματα εδώ, δεν είναι ούτε τζαζ, ούτε ροκ, ούτε μπλουζ, ούτε αυτά της δυτικής - κλασσικής μουσικής. 
Η αισθητική και πολιτιστική κουλτούρα παραμένουν προσκολλημένες στην αυστηρή πατριαρχική, κλειστή μικροαστική κοινωνία.  
Στηρίζονται στην ιδιαίτερη τοπική δομή που κρατά από ρίζες αρχαίων ελλήνων, αλλά και αλβανικών φυλών (γεωργών και κτηνοτρόφων) που κατέβηκαν στην Ελλάδα πριν πολλά χρόνια και ενσωματώθηκαν πλήρως.

Δύσκολοι καιροί δίχως αντίρρηση οι σημερινοί ( χειμώνας 2012). 
Ποτέ δεν ήταν εύκολα τα πράγματα για τους υπηρέτες του πνεύματος (δημιουργοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς, μουσικοί κλπ). 
Στη χώρα μας, θα έλεγε κανείς ότι σήμερα το πνεύμα, πνέει τα λοίσθια.
Ειδικά στη περιφέρεια είναι ποιο δύσκολα αφού αυξάνονται και τα έξοδα μετακίνησης. 

Όμως η προγραμματισμένη συναυλία δεν θα περίμενε ποτέ κανείς ότι θα συγκέντρωνε, μόνο τους πέντε μουσικούς (το συγκρότημα) και πέντε-έξι το πολύ ακροατές. Παρόντες ήταν ακόμη ο ηλεκτρολόγος, και τρεις εκλεγμένοι δημοτικοί συμπολίτες.
Τα έξοδα θέρμανσης της αίθουσας δεν βοήθησαν την συνέχιση της εκδήλωσης για τόσο λίγους. 
Η θερμοκρασία περιβάλλοντος έξω, ίσως να συνετέλεσε καθώς ήταν περίπου 2 βαθμοί, αλλά όμως δεν έβρεχε. 
Οι νεολαία απούσα, 
οι μαθητές άφαντοι, 
το ίδιο οι σύλλογοι, οι ώριμοι και η τρίτη ηλικία.

Παρά την οικονομική κρίση, τη μικρή έκταση του χωριού της μικρής μας πολιτείας, και παρά τη δωρεάν προσφορά της μουσικής ομάδας, υπήρξε παταγώδης αποτυχία. 
Το περιεχόμενο της συναυλίας, ίσως δεν στάθηκε αρκετό να προσελκύσει τους φιλόμουσους. 
Αλήθεια, υπάρχουν πραγματικοί φιλόμουσοι στην Ελλάδα του 2012; 
Τι ακούνε; Μήπως ακούνε τα ίδια και τα ίδια;
Μήπως συχνάζουν μόνο στο Μέγαρο; 
Μήπως υπάρχει πλέον ενστικτώδης αντίδραση προς κάθε τι «ξενόφερτο»; 



Αλλά μήπως η τέχνη, ειδικά η μουσική έχει σύνορα;
Ακούστηκαν φωνές ότι δεν υπήρξε επαρκής ενημέρωση, η μάλλον δεν υπήρξε ενημέρωση. 
Ίσως, αλλά από παλιότερα θυμάμαι σε ανάλογη εκδήλωση με μουσική τζαζ,
 στον ίδιο χώρο, οι ακροατές δεν συμπληρώσαμε ούτε δυο σειρές καθίσματα! 
Εγώ δεν είμαι φανατικός λάτρης της τζαζ, την ακούω όμως και έχω αρκετούς δίσκους από βινύλιο, αγορασμένους από τότε που μπορούσα. 
Ωστόσο, η συναυλία έμεινε στη μνήμη μου. Και όμως όλοι απολαύσαμε με προσήλωση τους μουσικούς που τους μπιζάραμε και τους αναγκάσαμε να παίξουν μερικά ακόμη κομμάτια στο τέλος. 
Γιατί; Άλλαξε κάτι;

Έχω φυσικά αντίρρηση στην αποχώρηση των μουσικών μετά από ένα μόνο κομμάτι και στην αναβολή. 
Την αποδέχομαι μόνο λόγο καυσίμων για να ζεσταθεί η αίθουσα που έχει σχεδιαστεί για 300-400 άτομα, αλλά όχι για συναυλίες. 
Έστω όμως ότι όλα αυτά είναι προβλήματα. 
Εδώ μιλάμε για αγνωμοσύνη προς τους μουσικούς που ήρθαν να παίξουν δίχως αμοιβή, μόνο για το χειροκρότημα. 
Μήπως τελικά τα ψηφιακά αρχεία σκότωσαν τη μουσική;
Και ίσως να ήταν λάθος και απειρία  των μουσικών που δεν έπαιξαν έστω και για τους λίγους, «ηρωικούς» που δεν ήτανε ούτε 20, μαζί με τους μουσικούς.

Εδώ θέλω να σταθώ λίγο. 
Εγώ αν ήμουν μουσικός, δεν θα έφευγα! 
Δηλαδή οι μουσικοί δεν απολαμβάνουν αυτό που κάνουν; 



Η τέχνη έτσι κι αλλιώς είναι μια σχοινοβασία, έχει πάντα το ρίσκο να περάσει, ή να μην περάσει στο κοινό. 
Όμως είναι μια λειτουργία, 
κι αλίμονο αν ο ιερωμένος, ο παππάς δηλαδή, λειτουργεί για να σώσει με το ζόρι όλους όσους είναι μέσα στην εκκλησία. 
Αρκεί και μόνο ένας να σωθεί. Κι η τέχνη σώζει.
Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει με το ζόρι, ούτε είναι θέμα ποσότητας, αλλά είναι υπόθεση ποιότητας. 
Η αισθητική παιδεία στη χώρα μας έχει υποστεί τεράστιο στραπάτσο, το φιλότιμο μας έμεινε που κάνει τη φτώχεια μας περισσότερο ανυπόφερτη.


Γιάννης Γλυνός
  




Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2012

Οι αρχαίοι και ο θάνατος




Δεν μπορεί να πει κανείς, πάντα εμείς οι Έλληνες δείχνομαι την αγάπη μας και απεριόριστη εκτίμηση στους άξιους. 
Τους βοηθάμε και τους φροντίζουμε μέχρι τα βαθιά τους  γεράματα....

Ε, άνθρωποι είμαστε, κάνουμε και λάθη.
Ωστόσο, ήταν και κάποιοι που πήγαιναν γυρεύοντας, πχ ο φιλόδοξος Αλκιβιάδης.

Αυτοί που πέθαναν μεταξύ του 500 και 332  π. Χ. είναι:
Πυθαγόρας 500 π.Χ. ετών 80 στην εξορία από πείνα
Μιλτιάδης 489 π.Χ. ετών 65 στη φυλακή
Αριστείδης 468 π.Χ. ετών 72 στην εξορία από πείνα
Θεμιστοκλής 461 π.Χ. ετών 66 στην εξορία
Αισχύλος 456 π.Χ ετών 69 παραιτήθηκε λόγω κατηγορίας
Φειδίας 429 π.Χ. ετών 66 στη φυλακή
Αναξαγόρας 428 π.Χ. ετών 72 στην εξορία
Ηρόδοτος 429 π.Χ. ετών 59 στην εξορία
Ικτίνος 420 π.Χ. ετών 59 στην εξορία
Σοφοκλής 406 π.Χ. ετών 90 στην εξορία από πείνα
Ευριπίδης 406 π.Χ. ετών 74 στην εξορία
Αλκιβιάδης 404 π.Χ. ετών 48 στην εξορία
Σωκράτης 399 π.Χ. ετών 71 ήπιε το κώνειο
Θουκυδίδης 396 π.Χ. ετών 64 στην εξορία
Αριστοφάνης 385 π.Χ. ετών 61 στην εξορία από πείνα
Πλάτων 347 π.Χ. ετών 80 στην εξορία
Ισοκράτης 338 π.Χ. ετών 99 στην εξορία
Δημοσθένης 322 π.Χ. ετών 62 ήπιε δηλητήριο




Σχόλιο: Γιάννης Γλυνός



Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2012

Το βιολί


Θα έχετε ακούσει να λένε:
-ο καθένας και τα όπλα του,  και, κάθε πράγμα στην ώρα του, ή στο καιρό του.
Όμως δεν αρκεί αυτό, πρέπει το κάθε τι να είναι και στο τόπο του (περιβάλλον που να προδιαθέτει ανάλογα το κοινό, ή το θεατή), με την ανάλογη προετοιμασία, την κατάλληλη εισαγωγή, το ανάλογο κοινό, με τα ανάλογα αισθητικά κριτήρια, την ανάλογη μόρφωση, την εποχή (μόδα-γούστα) και τη δυνατότητα προσέγγισης του έργου τέχνης από το κοινό.

Κάποια στιγμή λοιπόν, το 2007, η εφημερίδα Washington Post έκανε ένα πείραμα το οποίο και κατέγραψε κάποιος σε video. Χρησιμοποίησε ένα διάσημο σολίστα βιολιστή, το Joshua Bell ο οποίος ερμήνευσε πολύ γνωστά κλασσικά κομμάτια γραμμένα ειδικά για βιολί σε ένα χώρο όπου περνάει πολύς κόσμος πηγαίνοντας στην εργασία του, δηλαδή σε κάποιο σταθμό του metro.


Το βιολί ήταν ένα πανάκριβο Stradivarius του 1713 αξίας 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων, κατασκευασμένο από τον Antonio Stradivari. Ο σολίστας έπαιξε για 45 περίπου λεπτά σε ώρα αιχμής. Πέρασαν από μπροστά του μερικές χιλιάδες, σταμάτησαν όμως ελάχιστοι, κάποιοι άφησαν φιλοδώρημα και έτσι ο βιολιστής συγκέντρωσε ένα μικρό ποσό, περίπου 30 δολάρια. Κάποια παιδάκια σταμάτησαν κοντά στο μουσικό για να τον ακούσουν, αλλά οι γονείς τους τα τράβηξαν ανυπόμονα για να συνεχίσουν τη πορεία τους.
Όταν ο Joshua Bell σταμάτησε να παίζει κανείς δεν το πρόσεξε, κανείς δεν χειροκρότησε. Σιγά τώρα!
Λίγες ημέρες πριν, ο ίδιος βιολιστής έπαιξε σε ένα θέατρο της Βοστώνης όπου η τιμή του φθηνού εισιτηρίου ήταν περίπου 100 δολάρια. Ο Bell αμείβεται με περίπου 1000 δολάρια το λεπτό! Όσο για το βιολί, αν δεν ήτανε δικό του, θα πρέπει να περίμενε πολύ καιρό για να πάρει σειρά να παίξει με αυτό.

Το συγκεκριμένο πείραμα,  οργανώθηκε ως μέρος μιας κοινωνικής μελέτης περί του τι εκλαμβάνουμε ως σημαντικό, τι μας αρέσει, και σε τι δίνουμε προτεραιότητα. Η γενική περιγραφή του πειράματος ήταν: « Σε ένα συνηθισμένο περιβάλλον, σε μια ακατάλληλη ώρα, αντιλαμβανόμαστε το ωραίο;  Σταματάμε για να το ευχαριστηθούμε;  Αναγνωρίζουμε το ταλέντο σε ένα μη-αναμενόμενο περιβάλλον;»



Ε λοιπόν, όταν κάνεις ανόητες ερωτήσεις θα λάβεις ανάλογης ποιότητας απαντήσεις.
Δεν χρειάζεται κανενός είδους πείραμα για να αποδειχτούν βασικά και γνωστά πλέον πράγματα σχετικά με το τι είναι η τέχνη, σε ποιόν ανήκει το έργο τέχνης, πως αυτή προσλαμβάνεται από το κοινό, πως προβάλλεται από τα μέσα, πως εκτιμάται, πως ανταμείβεται ο δημιουργός, ποιος απολαμβάνει, ποιος πληρώνει και πόσο, τι σημαίνει εμπόριο τέχνης, ποιος κερδίζει τελικά, τι κερδίζει.
Παραθέτω μια σειρά προβληματισμών σχετικά με το πείραμα αυτό.
1) Ποιος και γιατί θα πρέπει να αναγνωρίσει το βιολιστή αν δεν  τον έχει προβάλλει η TV? Ως γνωστό, μόνο οι φελλοί επιπλέουν! Ε, και η "σοβαρή" η κλασσική μουσική δηλαδή δεν έχει και πολύ πέραση σήμερα.
2)  Ποιος θα σταθεί σε ένα σταθμό να ακούσει ένα τόσο ευαίσθητο όργανο όπως το βιολί, αν δεν έχει προηγηθεί ανάλογη ανακοίνωση – ενημέρωση που να προσεγγίσει τους φιλόμουσους. Αλλά κι ο πραγματικά φιλόμουσος πως να αντέξει τέτοια φασαρία; τόσες παρεμβολές;
3) Γιατί να σταθεί κάποιος και πώς να απολαύσει την ευαίσθητη αυτή  μουσική σε ένα χώρο που δεν ευνοεί τη σωστή αναπαραγωγή; Και μάλιστα όταν αγχώνεται γιατί πρέπει να είναι στην ώρα του για να κτυπήσει κάρτα;


4) Η τέχνη είναι είδος εμπορεύσιμο ατυχώς. Όταν η τέχνη προσφέρεται δωρεάν, σε πολλά ανάτυπα, οι περισσότεροι δεν μπορούν να πιστέψουν ότι έχει κάποια αισθητική αξία.
5) Η προσοχή διασπάται σε ένα χώρο με περαστικούς και οι ήχοι παρεμβάλουν «σαβούρα», ο χώρος ενός σταθμού metro έχει σχεδιαστεί για άλλη χρήση κι όχι για αναπαραγωγή μουσικής για βιολί.
6) Είτε το βιολί ήταν αξίας 100 δολαρίων, είτε 100.000 δολαρίων είτε αυτό το πανάκριβο Stradivarius, λυπάμαι, αλλά για τους βιαστικούς περαστικούς και μη γνώστες-εκτιμητές των οργάνων, δεν υπάρχει διαφορά. Στο χώρο αυτό ο ήχος λογικά θα παραμορφώνεται και οι παρεμβολές θα καταστρέφουν κάθε ίχνος ποιότητας. Ας αφήσουμε που ο μουσικός κινδυνεύει για αυτό που κρατάει αν κάποιος πονηρός καταλάβει πόσο αξίζει!
7) Φυσικά κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κανένα για το ότι δεν του αρέσει κάτι, κι αυτό δεν έχει σχέση, ή έχει ελάχιστη με το αισθητικό υπόβαθρο. Μια μελέτη, ή πείραμα αυτού του είδους απλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γεμίσει το κενό ύλης ενός ΜΜΕ.
8) Τα όποια συμπεράσματα και οι παρατηρήσεις απλά βοηθάνε να κατανοήσουμε περισσότερο το πόσο ευαίσθητη είναι η τέχνη και πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε όταν αναφερόμαστε σε αυτή, στους δημιουργούς και τις αμοιβές τους. Όταν σχεδιάζουμε ένα καλλιτεχνικό γεγονός το κοινό πρέπει να είναι ενήμερο για το «προϊόν» και η προσφορά να είναι ανάλογη έτσι ώστε να υπάρξει μια επιτυχημένη επικοινωνία ανάμεσα στους πομπούς και στους δέκτες.


9) Τελικά η "μάζα" ζει κρυφά από το θεό. Η τέχνη, είναι για τους λίγους μυημένους και τους έχοντες (χρόνο χρήμα, χώρο και σχετική μόρφωση), κι ας μην έχουν μερικοί την απαίτηση να σταματάνε όλοι μπροστά στο "περιττό", πλην απαραίτητο, καθώς ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνο με ψωμί. Γιατί πολύ απλά, οι έχοντες δεν έχουν αφήσει πλέον ούτε ψίχουλο στους μη έχοντες.
10) Μετά από όλα αυτά, ελπίζω να γίνει κατανοητό ότι η "ευτελής" και ταπεινή φωτογραφία είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Εδώ το μικρό, αόρατο, ασήμαντο, απρόσμενο, αποδεκτό, ή μη αποδεκτό, είναι για το φωτογράφο-δημιουργό μια συνεχής πρόκληση, όσο για το μεγάλο θέμα; Πόση αξία μπορεί να έχει κάτι που όλοι το βλέπουν και μπορούν να το φωτογραφίσουν; Μάτια γερακιού και ψυχή αγγέλου λοιπόν.

Γιάννης Γλυνός

Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2012

Photos from Greece

Φωτογραφίες από την Ελλάδα, μπας και μας μείνει τίποτα.
All photos by John Glynos: you may copy only for personal use
Όπου κι αν πάω, όπου σταθώ, αυτή η χώρα με πληγώνει,
μα δεν σώζεται με τίποτα,
μόνο στις φωτογραφίες κάτι θα απομείνει ίσως, κι όχι για πολύ.
Μια ημέρα, θα τις βλέπουν ίσως στο σύννεφο αν δεν χαθεί ο λογαριασμός του μπλογκ.